Θα προσπαθήσουμε, πολύ σύντομα, να περιγράψουμε την Πολιτική Εξέλιξη του εγχειρήματος για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, μέσα από τις στρατηγικές των δυνάμεων που συνήργησαν στην δημιουργία και ανάπτυξή του. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε το βαθύτερο νόημα του εγχειρήματος, αλλά και το σημαντικότερο για μας, να αποπειραθούμε την πρόβλεψη του μέλλοντος.
Η πλούσια παραγωγή έργου της Κομισιόν, με τις άπειρες ντιρεκτίβες για όλα τα θέματα, έχει το ενδιαφέρον της, αλλά ξεφεύγει από τα όρια αυτής της απόφασης, και υπάγεται, με την ευρεία έννοια, στις βασικές στρατηγικές, τις οποίες θα περιγράψουμε.Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα ( ή ΕΟΚ ) δημιουργήθηκε το 1957, με την Συνθήκη της Ρώμης, όταν ο ψυχρός πόλεμος ήταν στο απόγειό του, η Ευρώπη προσπαθούσε να ανοικοδομηθεί από τα πλήγματα του πολέμου, ο Αμερικανικός έλεγχος στην Δυτική Ευρώπη ήταν πλήρης και η τότε Δυτική Γερμανία, χώρα ουσιαστικά υπό κατοχή, με την Ανατολική Γερμανία Σοβιετική ζώνη κατοχής. Αυτό ήταν το πολιτικό πλαίσιο γέννησης της Ε.Ο.Κ.
Τι συνέβη λοιπόν και προέκυψε αυτή η κίνηση, ή, αλλιώς, γιατί οι Αμερικανοί την επέτρεψαν, για να βάλουμε το ερώτημα στην σωστή βάση;
Η απάντηση είναι, ότι, για την δημιουργία της Ε.Ο.Κ., συνέπεσαν σειρά συμφερόντων και στρατηγικών, που όλες είχαν σαν προϋπόθεση την διαίρεση της Ευρώπης και την ύπαρξη της Σοβιετικής Ένωσης σαν υπερδύναμης.
Τα Αμερικανικά συμφέροντα, δηλαδή, με δεδομένο τον έλεγχο της άμυνας, άρα και της εξωτερικής πολιτικής του δυτικοευρωπαϊκού χώρου, επιζητούσαν την ενοποίησή του σε ενιαίο οικονομικό χώρο, για την καλύτερη διείσδυση και λειτουργία των Αμερικανικών πολυεθνικών συγκροτημάτων. Τηρουμένων των αναλογιών, ήταν η πρώτη δοκιμή παγκοσμιοποίησης στα δεδομένα της εποχής. Τα γαλλικά συμφέροντα, στην προσπάθεια αποδέσμευσής τους από τον αμερικάνικο έλεγχο, χρειάζονταν οικονομική στήριξη, που μόνον η Δυτ. Γερμανία μπορούσε να παράσχει.
Η Δυτ. Γερμανία, του οικονομικού θαύματος, ανίσχυρη πολιτικά, λόγω παρελθόντος, χρειάζονταν ισχυρό πολιτικό σύμμαχο, που τον βρήκε στη Γαλλία. Είναι, όμως, σημαντικό να τονίσουμε πάλι, ότι, οι Η.Π.Α. επέτρεψαν αυτήν την ενδεχόμενη αμφισβήτηση, στην προοπτική επιτυχούς εξέλιξης του εγχειρήματος, κινούμενες από την αυτοπεποίθηση, ότι, η ισορροπία του τρόμου, με την άλλη υπερδύναμη που υπήρχε, θα συνέτασσε τελικά την Δυτ. Ευρώπη στο άρμα τους.
Συνεπώς, η αμφισβήτηση θα είχε όρια αφομοιώσιμα και πεπερασμένα, άρα αποδεκτά μπροστά στο μέγιστο όφελος που θα συνεπάγονταν την οικονομική άλωση και ενσωμάτωση της Ευρώπης.Στο σημείο αυτό, οφείλουμε να κάνουμε μια παρένθεση και να διερωτηθούμε, ποιες θα πρέπει να είναι οι πολιτικές των ιδίων πρωταγωνιστών, όταν όλες οι προϋποθέσεις της αφετηρίας δεν υπάρχουν πλέον;
Ούτε ισορροπία του τρόμου, ούτε διαιρεμένη Ευρώπη, ούτε διαιρεμένη Γερμανία, ούτε εξάρτηση της Γερμανίας από τρίτους. Σ' αυτές τις νέες συνθήκες βρίσκεται, κατά την άποψη μας η αφετηρία της παγκοσμιοποίησης, που είναι η προσπάθεια των Η.Π.Α. διατήρησης του ελέγχου κάτω από τις νέες συνθήκες. Αλλά γι αυτό θα επανέλθουμε στο κεφάλαιο 4 για την ΟΝΕ και την παγκοσμιοποίηση.
Επανερχόμενοι στο θέμα μας, οφείλουμε να επισημάνουμε, ότι η Βρετανία έμεινε τότε συνειδητά εκτός Ε.Ο.Κ., πιστή στην αρχή της να μην συμμετέχει σε σχηματισμούς που δεν ελέγχει και που δεν συμμετέχουν οι Η.Π.Α., αλλά και λόγω των αυτοκρατορικών δεσμεύσεων, που τότε ακόμη είχε. Άλλωστε, ούτε και οι Η.Π.Α., τότε, επίεσαν τη Βρετανία να συμμετάσχει, γιατί, προφανώς, υποτίμησαν το εγχείρημα. Το έκαναν πολύ αργότερα και, μετά τον θάνατο του Ντε Γκώλ, η Βρετανία έγινε μέλος, κάτι που αποτέλεσε σταθμό στην διεύρυνση της Κοινότητας. Οι επιπτώσεις γίνονται φανερές και σήμερα, την εποχή της ΟΝΕ, στην οποία η Βρετανία δεν συμμετέχει.
Στο καθαρά οικονομικά επίπεδο, η Ε.Ο.Κ. είχε μια μόνον κοινή πολιτική την αγροτική, την περίφημη Κ.Α.Π. - Κοινή Αγροτική Πολιτική.
Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε, ότι σήμερα, σαράντα χρόνια μετά, δεν προέκυψε καμιά άλλη κοινή πολιτική. Οδηγίες, ή αλλιώς ντιρεκτίβες, υπάρχουν πολλές, κοινή πολιτική, όμως, όχι. Η επόμενη που θα προκύψει θα είναι μόνο τμήμα πολιτικής, της οικονομικής δηλαδή, και θα είναι η ΟΝΕ, που στην ουσία είναι μόνο νομισματική ένωση. Και αυτή, όπως θα δούμε, έχει κοστίσει ήδη σημαντικά, οδηγώντας σε διχασμό την Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού η Βρετανία, η Σουηδία και η Δανία δεν συμμετέχουν. Μπαίνει τώρα το ερώτημα, για το πώς προέκυψε η Κ.Α.Π. η Κοινή Αγροτική Πολιτική.
Η απάντηση είναι πώς η Κ.Α.Π. ήταν το προικοσύμφωνο ίδρυσης της Ε.Ο.Κ., το μέσον δια του οποίου η πλούσια Δυτική Γερμανία μετέφερε πόρους στη Γαλλία, με τον ανεπτυγμένο γεωργικό τομέα. Ήταν, όμως, και είναι ακόμη η βάση του γαλλογερμανικού άξονα. Αναθεώρηση, λοιπόν, της Κ.Α.Π., όπως φημολογείται, θα επιφέρει μέγιστη κρίση στις γαλλογερμανικές σχέσεις και θα σημαίνει ουσιαστική μεταβολή στην γερμανική εξωτερική πολιτική.
Αλλά, πάλι, μπαίνει το ερώτημα.
Κάτω από ποιους όρους η Γερμανία, σήμερα πια, σε άλλες συνθήκες, θα φέρει βάρη, όταν οι λόγοι και οι αιτίες των βαρών αυτών δεν υφίστανται;
Και σ' αυτό το ζήτημα θα επανέλθουμε στο κεφάλαιο 4 για την ΟΝΕ και την παγκοσμιοποίηση.
Η ευδοκίμηση της Ε.Ο.Κ. δημιούργησε και τις πρώτες ανταγωνιστικές σχέσεις με τις Η.Π.Α. και οδηγεί την Βρετανία, μαζί με άλλες χώρες της πρώην ΕΖΕΣ, στην ένταξη. Αυτή η διεύρυνση ακολουθήθηκε και από άλλες προς Νότο και Βορρά, με αποτέλεσμα η Ε.Ο.Κ., με το νέο όνομα Ευρωπαϊκή Ένωση, να έχει 15 μέλη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα χρόνια από το 1957 ως το 1992, που συμβαίνει η άλλη μεγάλη αλλαγή, η συνθήκη δηλαδή του Μάαστριχ, απέκτησε πληθώρα διατάξεων, κανονισμών, οδηγιών, οργάνων κ.λ.π., αλλά, όπως ήδη αναφέραμε, από άποψη πολιτική, παρέμεινε σε μία μόνο κοινή πολιτική, την αγροτική. Κατά τα λοιπά, λειτουργεί σαν ζώνη ελεύθερων συναλλαγών.
Η μεγάλη δοκιμασία θα προκύψει, όταν αυτό θα αλλάξει, όπως θα δούμε στο κεφάλαιο 4 για την παγκοσμιοποίηση και την ΟΝΕ.
Στο παρόν κεφάλαιο, που αφορά στην πολιτική εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από ιδρύσεώς της ως σήμερα, θα έπρεπε να περιλάβουμε και τον κορυφαίο σταθμό, που είναι η πολιτική ερμηνεία της Συνθήκης του Μάαστριχ. Για λόγους ουσίας, όμως, αρκούμαστε, στο κεφάλαιο αυτό, απλά να την αναφέρουμε, ως κορυφαίο σταθμό εξέλιξης της διαδικασίας της Ευρωπαϊκής ενοποίησης και, λόγω βάρους και σημασίας, να ασχοληθούμε εκτενώς μ' αυτήν, αλλά και με την παγκοσμιοποίηση, που είναι η άλλη όψη της, σε ειδικό κεφάλαιο της παρούσας εισήγησης, το κεφάλαιο 4.